ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Η Βαγγελίτσα

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E111/322/2160,7853/

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Έλλη Αλεξίου, «Η Βαγγελίτσα» & «Αμαρτίαι γονέων». Στο Σκληροί αγώνες για μικρή ζωή, 36-48, 151-161. Αθήνα: Καστανιώτης. 1978.

Γιώργος Ιωάννου, «Τα παρατσούκλια». Στο Η σαρκοφάγος. Πεζογραφήματα, 35-40. Αθήνα: Κέδρος. 1992.

Ναταλία Σαλόμκο, Αν ήμουν δάσκαλος, 61-63, 85-87, 116-117, 121, 168-170, 172-178, 187. Αθήνα: Πατάκης. 1992.

Δημήτρης Σπύρου, Ο Ψύλλος, 19-24, 33-38, 51-57, 70-77, 80-84. Αθήνα: Πατάκης. 1993. (αποσπάσματα).

Ρενέ Γκοσινί- Ζαν Ζακ Σενπέ, Ο μικρός Νικόλας, 11-19, 137-143. Αθήνα: Σύγχρονοι Ορίζοντες 2000.

Κόμικ

Quino, Μαφάλντα, τ. 5: 38, 39, 74, τ. 7: 10. Αθήνα: Παρά πέντε. 1991[1].

Υποστηρικτικό υλικό

Ταινίες

Τα παιδιά της χορωδίας (Les Choristes), Christophe Barratier, 2004.

Φύλλο εργασίας: «Η Βαγγελίτσα» της Έλλης Αλεξίου

Ας γνωριστούμε με μια μικρή μαθήτρια, τη Βαγγελίτσα, μέσα από το διήγημα της Έλλης Αλεξίου. Διαβάζουμε μια φορά το κείμενο και βρίσκουμε όλοι μαζί:

-τον τύπο αφήγησης (πρωτοπρόσωπη: ‘εγώ’/’εμείς’ ή τριτοπρόσωπη: ‘αυτός, -ή’ κλπ;) ………………………………….

Το κείμενο χρησιμοποιεί διάφορα αφηγηματικά μέσα:

-περιγραφή: ………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

-αφήγηση: …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

-διάλογο: …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

Και κάτι τελευταίο: προσέχουμε την παράγραφο στη 2^η σελίδα που αρχίζει «Θες να ’ναι η Βαγγελίτσα;». Ποιος μιλάει; ……………………  Τι περιγράφει; ……………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

Γράψτε τα λόγια της δασκάλας σαν να μιλούσε η ίδια:……………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Ας χωριστούμε τώρα σε ομάδες: Στην πρώτη ομάδα προσπαθούμε να βρούμε γιατί οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριες της Βαγγελίτσας την έχουν βάλει στο περιθώριο.

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..……………………………………………………….

Στη δεύτερη ομάδα προσπαθούμε να βρούμε ποια είναι η αντίδραση της Βαγγελίτσας στην περιθωριοποίησή της. Γιατί αντιδρά έτσι;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στη τρίτη ομάδα ασχολούμαστε με τη δασκάλα: ποια είναι η συμπεριφορά της απέναντι στη Βαγγελίτσα;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στην τέταρτη ομάδα βρίσκουμε τι ανακάλυψε η δασκάλα για τη Βαγγελίτσα και πώς.

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στην πέμπτη ομάδα αναρωτιόμαστε γιατί οι συμμαθητές της Βαγγελίτσας αλλάζουν συμπεριφορά απέναντί της;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Να γίνουμε κι εμείς συγγραφείς;

Η πρώτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ένας συμμαθητής ή μία συμμαθήτρια της Βαγγελίτσας.

Η δεύτερη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει η ίδια η Βαγγελίτσα πριν ανακαλύψουν το ταλέντο της.

Η τρίτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει η δασκάλα πριν ανακαλύψει το ταλέντο της Βαγγελίτσας.

Η τέταρτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει η δασκάλα μετά την ανακάλυψη του ταλέντου της Βαγγελίτσας.

Η πέμπτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ένας συμμαθητής-τρια της Βαγγελίτσας μετά την ανακάλυψη του ταλέντου της.

Φύλλο εργασίας 4

Μαφάλντα του Quino – Ο μικρός Νικόλας του Ρενέ Γκοσινί 

Î Ας αρχίσουμε από τη Μαφάλντα: ποια συναισθήματα απέναντι στο σχολείο εκφράζουν η Μαφάλντα και οι φίλοι της; Εσείς έχετε τέτοια συναισθήματα;

Î Να προσέξουμε λίγο την αφήγηση του μικρού Νικόλα: ποιος είναι ο αφηγητής των δύο μικρών ιστοριών; ποιανού τη φωνή ακούμε; Όταν μας διηγείται αυτές τις ιστορίες είναι παιδί ή ενήλικας;

Î Πώς εξελίσσονται τα συναισθήματα του μικρού Νικόλα κατά τη διάρκεια της κοπάνας; Γιατί όταν η μητέρα του προτείνει να μην πάει στο σχολείο την επόμενη μέρα αυτός αρνείται;

Φύλλο εργασίας 5

«Τα παρατσούκλια» του Γιώργου Ιωάννου

Ας γνωριστούμε με έναν άλλο μαθητή, ο οποίος αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα στο σχολείο. Διαβάζουμε μια φορά το κείμενο και βρίσκουμε όλοι μαζί:

-τον τύπο αφήγησης (πρωτοπρόσωπη: ‘εγώ’/’εμείς’ ή τριτοπρόσωπη: ‘αυτός, -ή’ κτλ;) ………………………………….

Αυτός που μιλάει στο κείμενο είναι παιδί ή ενήλικας; ……………………………

Ποια αφηγηματικά μέσα χρησιμοποιεί το κείμενό μας: περιγραφή; αφήγηση; διάλογο;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……

Ας χωριστούμε τώρα σε ομάδες: Στην πρώτη ομάδα προσπαθούμε να βρούμε τι ενοχλούσε τον αφηγητή στο σχολείο. Πιστεύετε ότι είναι δικαιολογημένα τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις του;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στη δεύτερη ομάδα προσπαθούμε να βρούμε με ποιους τρόπους οι συμμαθητές του αφηγητή τον παρενοχλούν συστηματικά. Μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για σχολικό εκφοβισμό;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………

Στη τρίτη ομάδα ασχολούμαστε με τους δασκάλους του αφηγητή. Πώς μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε; Εσείς τι θα κάνατε αν είχατε έναν μαθητή με περίεργο όνομα;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..……………………………………

Στην τέταρτη ομάδα αναρωτιόμαστε αν και ο αφηγητής με τον καιρό απέκτησε κι αυτός τη συνήθεια να δίνει παρατσούκλια στους άλλους. Άραγε φαίνεται μέσα από το κείμενο αυτό;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………

Στην πέμπτη ομάδα σκεφτόμαστε αυτό που διατυπώνει ως απορία ο αφηγητής στο τέλος της πρώτης παραγράφου, δηλαδή αν μπορεί να συγχωρέσει ποτέ κάποιος άνθρωπος τα βασανιστήρια που του κάνανε.

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Να γίνουμε κι εμείς συγγραφείς;

Η πρώτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ο αφηγητής την πρώτη μέρα στο καινούργιο του σχολείο.

Η δεύτερη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ένας συμμαθητής του αφηγητή ο οποίος τον συμπαθεί αλλά δεν τολμά να έρθει σε σύγκρουση με την υπόλοιπη τάξη.

Η τρίτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ο δάσκαλος της άλλης τάξης που συμπαθεί τον αφηγητή.

Η τέταρτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ο παραλήπτης ενός γράμματος από τον αφηγητή γεμάτο παρατσούκλια!

Η πέμπτη ομάδα θα γράψει μία παράγραφο στην οποία θα μιλάει ένας συμμαθητής του αφηγητή ο οποίος έχει μετανιώσει για όσα έκανε όταν ήταν μικρός.

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..………………………………………………………

Φύλλο εργασίας 6

«Ο Ψύλλος» του Δ. Σταύρου – Αν ήμουν δάσκαλος της Ν. Σαλόμκο

™ Ο επόμενος στην παρέα μας είναι ο Ηλίας, ένας μικρός μαθητής που εκδίδει μια εφημερίδα μόνος του. Έχει κι αυτός προβλήματα. Ας γνωρίσουμε το σχολείο του και τους συμμαθητές του.

Διαβάζουμε μια φορά το κείμενο και βρίσκουμε όλοι μαζί:

-τον τύπο αφήγησης (πρωτοπρόσωπη: ‘εγώ’/’εμείς’ ή τριτοπρόσωπη: ‘αυτός, -ή’ κτλ;)

Ας χωριστούμε τώρα σε ομάδες: Στην πρώτη ομάδα μιλάμε για τον ήρωά μας, τον Ηλία: τα όνειρά του, τις ασχολίες του, την οικογένειά του, τους φίλους του. Αρέσει στον Ηλία το σχολείο;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στη δεύτερη ομάδα κάνουμε το πορτρέτο του δασκάλου του Ηλία. Ποιον δάσκαλο από αυτούς που έχουμε συναντήσει μας θυμίζει;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……

Στη τρίτη ομάδα κάνουμε το πορτρέτο της Κρινιώς (εμφάνιση, συμπεριφορά).

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……

Στην τέταρτη ομάδα αναρωτιόμαστε αν έχει δίκιο ο νομάρχης όταν λέει ότι «οι μαθητές πρέπει να μελετούν τα μαθήματά τους και να μην ασχολούνται με τ’ αλλότρια (δηλαδή με πράγματα που δεν τους αφορούν)».

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

Στην πέμπτη ομάδα αναρωτιόμαστε γιατί ο Ηλίας κάνει την αταξία με τους κάβουρες. Ποια ήταν η συμπεριφορά των συμμαθητών του;

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..

™ Αν ο Ηλίας έχει ανακαλύψει την κλίση του, ο Βαχρούσεφ στο μυθιστόρημα Αν ήμουν δάσκαλος είναι ένας συνηθισμένος ‘κακός’ μαθητής. Πώς τον αντιμετωπίζει η τάξη του και πώς ο καθηγητής του Αλεξάντρ Αρσένιεβιτς; (γιατί του έβαλε καλό βαθμό ενώ δεν ήξερε το μάθημα;); Πώς κατάλαβε ο Αλεξάντρ Αρσένιεβιτς πως αυτό που έγραψε ο Βαχρούσεφ ήταν ένα ποίημα ενώ η καθηγήτριά του δεν το κατάλαβε; Γιατί ο Βαχρούσεφ δεν τολμά να ζητήσει να μπει στη συντροφιά μαθητών και καθηγητή;

Τέλος, με ποιον ήρωα από αυτούς που έχουμε συναντήσει στα κείμενα νομίζετε ότι θα ένιωθε πιο κοντά ο Βαχρούσεφ και γιατί;

Γιατί άλλαξε συμπεριφορά η τάξη απέναντι στον Βαχρούσεφ;

Να επιλέξετε μία από τις παρακάτω εργασίες:

Α. Η Κρινιώ και ο Στάθης γυρίζουν στο σπίτι τους μετά το σχολείο και το επεισόδιο με τους κάβουρες και γράφουν μια ανώνυμη επιστολή στον δάσκαλό τους. Τι νομίζετε ότι θα έγραφαν στην επιστολή αυτή;

Β. Ο Ηλίας επιστρέφοντας στο σπίτι του τη μέρα της τιμωρίας γράφει στο ημερολόγιό του τις σκέψεις του για όσα έγιναν.

Γ. Η δασκάλα της Βαγγελίτσας γίνεται σύμβουλος δασκάλων και συναντά σε ένα σεμινάριο το δάσκαλο του Ηλία. Τι νομίζετε ότι θα του έλεγε;

Δ. Ο Αλεξάντρ Αρσένιεβιτς μιλάει στο σύλλογο των καθηγητών για τον Βαχρούσεφ, σίγουρος ότι πρόκειται για ποιητικό ταλέντο.

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…….………………………………..…………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…….………………………………..…………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…….………………………………..…………………………………………………………

…………………………..…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..…….………………………………..…………………………………………………………

---

[1] Για τα σκίτσα βλ. στο Παράρτημα.